Άρθρο στο Περιοδικό Image: Ψηφιακοί Δήμοι – Ήρθε μήπως και η ώρα για τα e-giannena

Εδώ και 20 χρόνια έχουν μπει έντονα στη ζωή μας το Διαδίκτυο, οι φορητοί Η/Υ, τα κινητά τηλέφωνα και έχουμε περάσει στην «ψηφιακή εποχή». Όμως δεν έγινε τίποτε χωρίς το ανάλογο κόστος: ο κόσμος μας άλλαξε, φέρνοντας τα επακόλουθα της ξέφρενης ανάπτυξής του στο αστικό και προαστιακό περιβάλλον του κάθε δήμου. Οι δρόμοι γέμισαν αυτοκίνητα, έγιναν συνοικίες χωρίς πεζοδρόμια και αποχέτευση, κ.λ.π. Το βιοτικό επίπεδο των δημοτών ανέβηκε, αλλά όχι και η ποιότητα της ζωής τους!

Οι Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) μάς επέτρεψαν να συζητήσουμε (δημότες, πολίτες, επιστήμονες, κυβερνήσεις) για τα συγκοινωνούντα προβλήματά μας. Είναι άραγε πραγματικό το αίτημα της Ευρυζωνικότητας, της Κοινωνίας των Πληροφοριών, του Ψηφιακού Δήμου; Ως Ευρυζωνικότητα ορίζουμε το προηγμένο, εφικτό και καινοτόμο περιβάλλον που παρέχει κατάλληλο δικτυακό περιβάλλον, γρήγορες συνδέσεις στο διαδίκτυο, επιλογή ψηφιακών υπηρεσιών. Η σημασία της Ευρυζωνικότητας είναι αντίστοιχη με εκείνη των αυτοκινητοδρόμων: Τι αξία έχει ένα καλό αυτοκίνητο όταν δεν υπάρχουν δρόμοι για να κινηθεί με ταχύτητα, ευελιξία και ασφάλεια; Όταν το ζητούμενο περιεχόμενο είναι κυρίως τοπικού ενδιαφέροντος και όταν το 80% των συναλλαγών των πολιτών με το δημόσιο περνάει μέσα από τους δήμους, μπορεί να είναι οι δήμοι αδιάφοροι για την παροχή της προαπαιτούμενης υποδομής του;

Η έννοια του ψηφιακού δήμου είναι ιδιαίτερα απλή: Πρόκειται για τη δικτυακή σύνδεση των υπηρεσιών του δήμου και των αιρετών του με τον κάθε δημότη ξεχωριστά και στο σύνολό τους. Όπου το άλμα αυτό επιχειρήθηκε – τα αποτελέσματα ήταν τα ίδια: Διαφάνεια, Λειτουργικότητα, Αποτελεσματικότητα, Συμμετοχή, Καινοτόμες Λύσεις, Ανάπτυξη!
Ας δούμε ως παράδειγμα τι έγινε στην πόλη Άλμερε της Ολλανδίας: Η προσήλωση στο όραμα του Ψηφιακού Δήμου λειτούργησε ως γέφυρα για το πέρασμα σε μια νέα πραγματικότητα: «Άλμερε – η πόλη της γνώσης», Προτεραιότητα στην ευρυζωνικότητα, διαδικτύωση δήμου και επιχειρήσεων, Πολιτικές για προσέλκυση νεολαίας και νέων επαγγελματιών, κ.λ.π. Τα αποτελέσματα; Περισσότερες από 5000 νέες θέσεις εργασίας ετησίως, Έως 7000 νέοι δημότες ετησίως (κυρίως 18-26 ετών), κ.λ.π.

Το Δημόσιο ξεκίνησε ήδη το πέρασμά του στην «ηλεκτρονική διακυβέρνηση». Με τον όρο ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-government) χαρακτηρίζεται γενικά η εισαγωγή των ΤΠΕ στη δημόσια διοίκηση και οι νέες διοικητικές πρακτικές, τις οποίες οι τεχνολογίες αυτές εισήγαγαν. Τα ΚΕΠ μετατρέπονται σε Κέντρα Ολοκληρωμένων Συναλλαγών, ξεκίνησε η εφαρμογή και χρήση ψηφιακής υπογραφής και κρυπτογράφησης στη Δημόσια Διοίκηση και θα υπάρχει Εθνική Διαδικτυακή Πύλη εξυπηρέτησης των πολιτών, στηριζόμενη σε Εθνικό Σύστημα Αυθεντικοποίησης. Ένα εθνικό σύστημα θα επικοινωνεί με τους «ψηφιακούς δήμους», παρέχοντας ένα ενιαίο ιστό υπηρεσιών στους πολίτες και δημότες. Είναι ήδη σε εξέλιξη η «Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013», που παρέχει το πλαίσιο χρηματοδότησης έργων για το πέρασμα στον «Ψηφιακό Δήμο».

Ο Ψηφιακός Δήμος θα είναι, αρχικά, μια ψηφιακή μορφή των υπηρεσιών που ήδη παρέχει ο κάθε δήμος, όπως: Πληρωμή δημοτικών τελών, φόρων και προστίμων, Έκδοση πιστοποιητικών και βεβαιώσεων, Πολεοδομικά θέματα, Έκδοση οικοδομικών αδειών, Διαχείριση δημοτικών μητρώων, Υποστήριξη δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, Διαχείριση απορριμμάτων, Υποστήριξη καθαριότητας και ανακύκλωσης, κ.λ.π. Στην πρώτη αυτή φάση, οι «κλασικές» αυτές υπηρεσίες θα γίνουν προσβάσιμες μέσω των ψηφιακών συσκευών που θα χρησιμοποιεί ο κάθε δημότης. Στη συνέχεια, η προσθήκη νέων υπηρεσιών, λειτουργιών και διαδικασιών επικοινωνίας και συνεργασίας, θα μεταμορφώσουν το δήμο σε Ψηφιακό Δήμο.

Η δημιουργία ενός σημείου πρόσβασης – όπως ισχύει με τα ΚΕΠ – επιτρέπει την παροχή όλων των υπηρεσιών στο δημότη, μέσω εφαρμογών και δικτύων πληροφορικής, είτε αυτός βρίσκεται στο σπίτι του είτε στο χώρο της δημαρχίας. Ένα ενιαίο «σημείο πρόσβασης των υπηρεσιών του δήμου από κάθε δημότη» προϋποθέτει την υποστήριξη πολλαπλών καναλιών επικοινωνίας (όπως Διαδίκτυο, τηλεφωνικά κέντρα, ΚΕΠ, κινητά τηλέφωνα). Η υποστήριξη αυτή περιλαμβάνει τόσο την σταθερή, ενήμερη και ποιοτική ανταπόκριση μέσω του σημείου πρόσβασης, όσο και τη διασφάλιση του απορρήτου επικοινωνίας, αλλά και τη συνδυαστική χρήση των κλασικών και ψηφιακών καναλιών επικοινωνίας.

Το παράδειγμα της Βαρκελώνης περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο σύστημα ΤΠΕ όπου ο πολίτης με το τηλέφωνο, το κινητό του ή το διαδίκτυο, αναφέρει ένα πρόβλημα (παράπονο) το οποίο καταγράφεται, επιλύεται και το αποτέλεσμα αναφέρεται στον πολίτη. Το αποτέλεσμα; 350.000 αιτήματα το χρόνο από τα οποία επιλύονται το 95%, το 75% σε λιγότερο από 48 ώρες!

Το Ελληνικό αντίστοιχο παράδειγμα ενδεικτικών υπηρεσιών ψηφιακού δήμου στα Τρίκαλα είναι η υπηρεσία παραπόνων Δημοσθeνης, το σύστημα διαλόγου με τους πολίτες edialogos (www.edialogos.gr), το δωρεάν δίκτυο ασύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο και το ολοκληρωμένο σύστημα ευφυών μεταφορών: Ανάπτυξη και λειτουργία ενός ενοποιημένου και πλήρους συστήματος που θα παρέχει τα μέσα για τη διαχείριση των κυκλοφοριακών δεδομένων, τη διαχείριση του στόλου του δήμου και την πληροφόρηση για θέματα μεταφορών (www.e-trikala.gr). Τα Συστήματα πληροφόρησης ανά τομέα είναι: Διαχείριση αστικών συγκοινωνιών, Διαχείριση πολεοδομικών δεδομένων, Δίκτυα ύδρευσης, Διαχείριση απορριμμάτων, Τηλεπρόνοια, Τηλεϊατρική. Επίσης μιλάμε για Πύλες e-Learning (Ανοιχτό Πανεπιστήμιο) και Δράσεις εξοικείωσης των πολιτών με τις νέες τεχνολογίες.

Ποιοι είναι οι ενδεικτικοί στόχοι τελικά όλων αυτών ενεργειών; Η παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας, η ενεργοποίηση του πολίτη, η συμμετοχή των ΑΜΕΑ στον κοινωνικό ιστό, η διαφάνεια των διαδικασιών, η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Οι δημότες είναι έτοιμοι και απαιτούν, η τεχνολογία υπάρχει και η τεχνογνωσία διατίθεται, οι δυνατότητες για κονδύλια υπάρχουν και περιμένουν τις ανάλογες ενέργειες.

Θα ρωτούσε κάποιος ποια θα είναι τα οφέλη του δημότη από τις υπηρεσίες του ψηφιακού δήμου. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής:

• Πολύπλευρη (και με όλα τα μέσα π.χ. με διαδίκτυο, κινητά, τηλεφωνία) και πολυδιάστατη επικοινωνία, π.χ. μέσω ηλεκτρονικού ενημερωτικού δελτίου, μέσω ηλεκτρονικού τόπου συζήτησης (forum), μέσω ηλεκτρονικού ημερολογίου (blog), μέσω ηλεκτρονικών δημοψηφισμάτων και εφαρμογών ηλεκτρονικής δημοκρατίας.
• Η εξυπηρέτηση του πολίτη μέσω ενός σημείου πρόσβασης θα βοηθήσει στην αποτελεσματική εξυπηρέτηση του δημότη με άμεσες και πλήρεις υπηρεσίες είτε στο χώρο της δημαρχίας, είτε από το σπίτι του (μέσω διαδικτύου) και κυρίως αποφεύγοντας την περιττή γραφειοκρατία (π.χ. πληρωμή λογαριασμών μέσω διαδικτύου).
• Αλληλεπιδραστική επικοινωνία Δήμου-Δημοτών (π.χ. με e-mail) για καταγραφή προβλημάτων (βλάβες, κομμένα δέντρα κ.λ.π.) και προγραμματισμό ενεργειών του δήμου για την επίλυσή τους.
• Κατάλληλες υπηρεσίες μέσω δικτυακής πύλης και με σχετικό περιεχόμενο, π.χ. Προσέλκυση συμμετοχής των δημοτών, τοπικές προτεραιότητες, διασύνδεση και υποστήριξη ΜΜΕ, χειροτεχνών και τουρισμού, «εκπομπή παραγωγής τοπικού πολιτισμού», τοπική ανάπτυξη, υπηρεσίες πληροφόρησης κ.λ.π. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί ενδεικτικά με: Δορυφορικούς χάρτες (Google Maps) με ποικιλία πληροφοριών, με διαδικτυακά ΜΜΕ π.χ. διαδικτυακό ράδιο (web radio), με υπηρεσίες ηλεκτρονικής δημοκρατίας, με υπηρεσίες ηλεκτρονικής μάθησης (e-learning) για τις νέες τεχνολογίες κ.α., με υπηρεσίες τηλεπρόνοιας και τηλεϊατρικής, με υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, κ.λ.π. Στα πλαίσια του ψηφιακού εθελοντισμού μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στο έργο αυτό Μ.Κ.Ο και οργανώσεις που ασχολούνται με σχετικές υπηρεσίες.

Ουσιαστικά ο Ψηφιακός Δήμος γίνεται ένας κόμβος αλληλεπίδρασης των πολιτών με το Δήμο μέσω των κατάλληλων υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Μήπως ήρθε η ώρα να μιλήσουμε και για τα e-giannena;

Κύρια Πηγή Πληροφοριών: Πρόγραμμα «Ψηφιακός Δήμος», Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης.