Ο κανόνας της επίσημης γραμματικής προβλέπει:
Σε μερικές λέξεις άλλοτε φυλάγεται το τελικό τους ν και άλλοτε χάνεται. Αυτές οι λέξεις είναι: τα άρθρα τον και την, το αριθμητικό και αόριστο άρθρο έναν, η τριτοπρόσωπη προσωπική αντωνυμία αυτήν, την και τα άκλιτα δεν και μην. Οι λέξεις αυτές:
- Φυλάγουν το τελικό ν όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή στιγμιαίο σύμφωνο (κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ) ή διπλό σύμφωνο (ξ, ψ).
- Παραδείγματα: τον αέρα, έναν καιρό, έναν ξένο, μην ακούτε, δεν μπορώ, τον τόπο, δεν είδα, μην περάσεις, την ντροπή, την πρόφτασα, αυτήν ήθελα. Χάνουν το τελικό ν όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από εξακολουθητικό σύμφωνο (γ, β, δ, χ, φ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ).
Παραδείγματα: των φίλων, των συμμαθητών μου, αυτόν θέλω, τον βλέπω, φώναξέ τον, σαν θάλασσα, σαν βαρύ είναι.
Παραδείγματα με ζεύγη:
τον έξυπνο και το βλάκα – τον ψηλό και το χοντρό – τον Κώστα και το Βασίλη
τη μητέρα του τη Μαρία – την αδελφή του την Αλεξία – την ξαδέλφη του την Κατερίνα
την ακούω αλλά δεν τη βλέπω – την πήρε και τη σήκωσε – την έψαξε και τη βρήκε
δεν ήρθε και δε θα έρθει – δεν μπορεί και δε θέλει – δε βρήκα και δεν πήρα
να μη μιλάς και να μην τραγουδάς – μην ακούς και μη λες τίποτε.
τον βρήκα το Βασίλη – τον διέκοψε το δάσκαλο – τον φίλησε το Φώτη
Αναρτήσεις
2 σχόλια:
Με συγχωρείτε, αλλά διατηρώ ισχυρές ενστάσεις για την ισχύ και το κύρος τέτοιων κανόνων. Τους θεωρώ...(ας τεκμηριώσω όμως πρώτα)
Λοιπόν, το παράδειγμα του τελικού "ν" στην Ελληνική γλώσσα συνιστά ίσως παγκόσμια πρωτοτυπία, όπου ένα άρθρο αλλάζει, και γίνεται ένα άλλο, σε βάρος της νοηματικής σαφήνειας, εξαιτίας της ακόλουθης λέξης. Δηλαδή το αρσενικό "τον" γίνεται ουδέτερο "το".
Μπορεί η προφορά να αλλάζει χάριν ευφωνίας, αλλά και πάλι δεν είναι το ίδιο. Δηλαδή το "το βράχο" σαφώς και δεν προφέρεται ως "το βάζο" αλλά κάτι σαν "το(ν) βράχο", με μια υποψία "ν". Δοκιμάστε το και θα με δικαιώσετε. Αλλά ακόμα και να προφέρονταν το ίδιο, (που σαφώς δεν συμβαίνει, ειδικά σε διαλέκτους όπως η Ποντιακή, της οποίας τυγχάνω χρήστης, ή η Κυπριακή) πάλι οφείλαμε να το γράφουμε διαφορετικά, χάριν σαφήνειας. Αλλιώς καταλήγουμε στο ατόπημα της φωνητικής γραφής, δηλαδή να γράφουμε ό,τι ακούμε. Π.χ. πχιός, αντί για ποιός. (Φρίκη!)
Το άρθρο -κι όχι μόνο-, μπορεί να προφέρεται διαφορετικά χάριν ευφωνίας, αλλά ΠΑΝΤΑ πρέπει να παραμένει το ίδιο.
Φανταστείτε στην Αγγλική, την οποία οι περισσότεροι γνωρίζουμε να γράφανε "the book", αλλά "thi element", ή "thee element", αντί για "the element". Κι εκεί η προφορά αλλάζει, αλλά η γραφή όχι, και αυτό είναι το ορθό.
Αλλά υπάρχει και μια άλλη παράμετρος: Πολλοί από άγνοια ή από λησμονιά των κανόνων που έμαθαν στα θρανία γενικεύουν την αλλοίωση του άρθρου. Π.χ. γράφουν «σα» αντί για «σαν», κάτι που σαφώς δεν το προβλέπει ούτε αυτός ο ίδιος ο Τριανταφυλλίδης, όπως και αποβάλλουν το «ν» ακομα και από τις αρσενικές αντωνυμίες, («το φέραμε» κι όχι «τον φέραμε») ακόμα και μπροστά από επίθετα, κάτι που η «επίσημη» γραμματική σαφώς απαγορεύει, αλλά και ακόμη χειρότερα γράφουν «δε» αντί για «δεν», συγχέοντες δυο εντελώς διαφορετικές λέξεις και κουλουβαχατιάζοντας το νόημα των φράσεων. Αν συνεχίσουν έτσι τα πράγματα, σε λίγο θα γράφουμε και «α» αντίς για «αν», «εα» αντίς για «εάν», «τω» αντίς για «των» και λοιπά άλλα φρικώδη.
Αφήνω για το τέλος τον αναγκαστικό αποκλεισμό της Δοτικής από την γλώσσα μας. Διότι ακόμα κι αν το θέλαμε, δεν θα μπορούσαμε πια να την χρησιμοποιήσουμε, καθώς τα άρθρα «την» και «τη» έχουν καταντήσει πια ένα, όπως και τα «των» και «τω» μελλοντικά, αν συνεχίσουμε την ίδια λογική.
Για υποστήριξη των παραπάνω παραθέτω απόσπασμα από πρόσφατο άρθρο στο www:
«Η εφημερίδα φιλοξενεί δηλώσεις επιχειρηματιών του νησιού που υποστηρίζουν την αυτονομίας της Κέρκυρας, οι οποίοι δε διστάζουν να χαρακτηρίζουν την ένωση με την Ελλάδα ως την «πιο μαύρη μέρα στην ιστορία του νησιού».
Ας μου απαντήσει κάποιος υπεύθυνα, τελικά οι επιχειρηματίες διστάζουν ή δεν διστάζουν, για να καταλάβω.
…άρα, μετά από όσα έγραψα, φρονώ πως ο εξοβελισμός του τελικού «ν» από τον γραπτό λόγο ήταν κίνηση πρόχειρη και ανεύθυνη, και κάποτε πρέπει εμείς οι επίγονοι των αυτουργών αυτού του ανοσιουργήματος να επανορθώσουμε το κακό. (Γνώμη μου)
Αγαπητέ giorgi (δεν ξέρω το πραγματικό σου όνομα). Χαίρομαι κι ελπίζω με το σχόλιό σου να ξεκινήσει μια συζήτηση για την ουσία της χρήσης της γλώσσας. Διότι δεν έχουμε επίσημη γραμματική ως Ελλάδα, γιατί δεν τα βρήκαν ποτέ μεταξύ τους οι γλωσσολόγοι. Από τη μια έχουμε έμφαση στην επικοινωνιακή προσέγγιση της διδασκαλίας της γλώσσας με αμφίβολα αποτελέσματα όμως σε ότι αφορά τη γνώση της γραμματικής και ευρύτερα της νεοελληνικής. Ελάχιστοι ασχολούνται με προβλήματα όπως αυτά που περιέγραψες. Αλλά και πόσοι γνωρίζουν τελικά τον κανόνα σωστά για να τον χρησιμοποιήσουν; Ξέροντας πολλούς φίλους που δε θυμούνται ή δε γνωρίζουν τον κανόνα έκατσα κι έγραψα αυτό το αρθράκι. Ελπίζω τουλάχιστον να τον μάθουν. Έχεις δίκιο. Χρειάζεται να δούμε την ουσία. Δυστυχώς όμως δε γνωρίζουμε αρκετά καλά τη γλώσσα μας, ώστε να μπαίνουμε σε τέτοιους προβληματισμούς. Δυστυχώς σε λίγο τα greeklish και οι κάθε λογής προτάσεις απλοποίησης της γλώσσας θα είναι μια δυνατή και αντίπαλη πρόταση. Ακόμη κι έτσι όμως ας υπάρξει μια αποτελεσματική συζήτηση.
Δημοσίευση σχολίου